امسال و در نبود برنامه «ماه عسل» شاید اغلب برنامه‌های ویژه افطار با این برنامه مقایسه شوند و بعضا شنیده شود جایگزین «ماه عسل» شده است، اما در محتوا و جذب مخاطب داستان طور دیگری است. «سید مرتضی فاطمی» که تهیه کنندگی را از سریال سازی آغاز کرد و «هوش سیاه ۲» را در کارنامه کاری خود دارد، پس از آن «شرایط خاص» را برای شبکه سه سیما ساخت. «۱۸۰ درجه» عنوان برنامه دیگری بود که وی برای تلویزیون تولید کرد. اما فاطمی این بار تجربه اجرا و تولید برنامه را در ماه رمضان با تولید برنامه «اختیاریه، شهر باران» رقم زد، برنامه‌ای که در محتوا شباهت بسیاری به برنامه‌های نزدیک افطار دارد و مردم جامعه از اصلی‌ترین مهمان‌هایش هستند که بار اصلی به دوش آنها است. در این برنامه روایت مردم از قصه زندگی‌شان را از زبان خودشان می‌شنویم و در کنار آنها یک سلبریتی نیز قرار می‌گیرد که به عبارتی مکمل قصه او است. با فاطمی درباره برنامه‌ای که این شب‌ها اجرا و تهیه کنندگی‌اش را به عهده دارد گفت‌وگو کردیم. 

** برنامه «اختیاریه» مدتی است که از شبکه پنج سیما پخش می‌شود، اما دامنه این برنامه گسترده‌تر شده و شما در ماه مبارک رمضان نیز هر شب به عنوان ویژه برنامه افطار برنامه دارید؟

-برنامه اختیاریه در همان مدت زمان کوتاهی که قبل از ماه رمضان بروی آنتن رفت، موفق شد رضایت قابل قبولی را از سمت مردم بدست آورد و به همین دلیل از من خواسته و دوستان اعتماد کردند تا این برنامه را برای ماه رمضان نیز بسازم.

** قطعا برنامه‌هایی که در ماه رمضان بروی آنتن می‌روند، حال و هوا و فضای متفاوتی را تجربه می‌کنند. تفاوت محتوایی برنامه شما قبل از ماه رمضان با ماه رمضان در چیست؟

– این دو، از لحاظ فضایی با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. در برنامه‌ای که قبل از ماه رمضان پخش می‌شد ما سعی می‌کردیم گفت‌وگوهای صریح، شفاف و بعضا چالشی انجام دهیم اما در «اختیاریه، شهر باران» دل می‌دیم به دلِ مردم و قصه‌هایشان را گوش می‌کنیم و برنامه بر آن اساس جلو می‌رود.

** مردمی که به برنامه «اختیاریه، شهر باران» می‌آیند از چه طریقی پیدا و برای حضور در برنامه گزینش می‌شوند؟

– درست است که فرصت کوتاهی برای پروسه پیش تولید داشتیم، اما سعی کردیم از تمامی ظرفیت‌های موجود بین بچه‌های خوب و حرفه‌ای رسانه استفاده کنیم و مجموعه‌ای گسترده از همکاران و دوستان رسانه‌ای جمع کردیم و بنابر همین بانک سوژه بسیار گسترده را تدارک دیدیم و از بین آنها چند نوبت غربال کردیم و به سوژه‌های ایده آل‌تر و جذاب‌تر رسیدیم.

** برای تولید برنامه‌ای که در ساعت‌های پایانی روزه‌داران تدارک دیده شده، چه سوژه‌هایی برایتان اولویت داشت؟

– پایه و اساس قصه‌هایی که انتخاب می‌شوند را بر اساس اینکه به ماه رمضان ربطی داشته باشد یا نه انتخاب نکردیم. بعضی رفتارها حسن ذاتی و قبح ذاتی دارند و در تمام طول سال این ماجرا در جریان است و فقط نباید این را به ماه رمضان تعمیم داد. محبت و فداکاری همیشه خوب است و دشمنی و عداوت و کینه ورزی و تهمت همیشه بد است. در هر حال باید گفت در داستان‌هایی که توسط مهمان‌هایمان تعریف می‌شوند به دنبال رگه‌ای از ماه رمضان نیستیم چراکه خیر و شر همیشه وجود دارد. ما بیشتر به قصه نگاه می‌کردیم و اینکه چقدر دراماتیک است و می‌شود به صورت روایت دراماتیزه به مخاطب ارائه داد. به نظرم اصلی‌ترین کاری بود که در انتخاب سوژه‌ها سعی کردیم به آن دقت ویژه‌ای داشته باشیم. البته برخی سوژه‌ها خیلی خوب و دارای پتانسیل بالایی است اما راویان آنها نمی‌توانند به خوبی قصه‌شان را تعریف کنند و قدرت بیان آن قصه را ندارند. بنابراین سعی کردیم افرادی را انتخاب کنیم که در کنار قصه خوب، روایت و بیان جذابی هم داشته باشند.

** چرا دراماتیک بودن سوژه‌ها برایتان اولویت داشت؟

– یک بحث فلسفی داریم که می‌گوید وقتی شما می‌خواهید موضوعی را از اجمال به تفصیل برسانید چاره‌ای ندارید جز اینکه آن را به داستان تبدیل کنید و این راحت‌ترین راه انتقال یک پیام حتی سخت از فردی به دیگران است. به همین خاطر تلاش کردیم تا در این برنامه داستان گو باشیم و همه مهمان‌هایی که دعوت می‌کنیم قصه‌ای داشته باشند. قطعا قصه خوب، قصه دراماتیک است که قطب مثبت و منفی داشته باشد که هر کدام کارکردهایی داشته باشند و از طرفی قهرمان و ضد قهرمان نیز داشته باشد.

**در این فضای قصه‌گویی و تاکیدتان روی این موضوع و در شرایطی که امسال بعد از سالها برنامه «ماه عسل» از تلویزیون پخش نمی‌شود، شما را با این برنامه قیاس می‌کنند؟

– خیلی زیاد. قبلا هم گفتم که هیچ ابایی از این قیاس شدن ندارم. این موضوع نه مرا خوشحال می‌کند و نه ناراحت. از اینکه توانستیم با ده شب پخش با برنامه‌ای که سابقه ده ساله دارد قیاس شویم قطعا اتفاق خوبی است.

** به عنوان اولین تجربه اجرای ویژه برنامه افطار کار سختی نیست؟

– حتما ریزه‌کاری‌ها و پیچیدگی‌هایی دارد که رفته رفته سعی می‌کنم به ادبیات گفت‌وگو کردن با عموم مردم هم نزدیک شوم. از طرفی این برنامه اولین تجربه در اجرای ژانر اجتماعی است. من چند برنامه کلان کشور و گفت‌وگو محور، مناظره با چهره‌های فرهنگی و سیاسی کشور ساختم که خیلی از آنها را نیز بسیار دوست دارم اما به جرات می‌توانم بگویم تجربه برنامه زنده اختیاریه در ماه رمضان از همه آن برنامه‌هایی که در گذشته ساخته بودم جذاب‌تر بود.

** چرا؟ دلیلش چیست؟

– به این دلیل که گفت‌وگوهایم با مردم را به گفت‌وگوهای قبلی ترجیح می‌دهم. با اینکه اولین تجربه‌ام بود اما احساس می‌کردم شیرینی و صداقت و لطافت بیشتری دارد، چراکه نیازی نیست شما وارد لایه‌های زیرین حرف‌ها و تفکرهای مهمانت بشوی. او با صداقتی که دارد قصه زندگی خود را تعریف می‌کند و همین برای من و مخاطب جذابیت زیادی دارد.

** نام برنامه اختیاریه ایهام دارد. شما بر چه اساسی این نام را برای برنامه‌تان انتخاب کردید؟

– در دوران پیش تولید به خاطر انتخاب اسم برنامه صبر کردم تا بهترین اسم را انتخاب کنم چراکه روی انتخاب اسم برنامه وسواس بسیاری داشتم و خیلی هم این نام را دوست دارم و از نظر محتوایی بار معنایی خاصی برایم دارد. تا به حال هیچ جا درباره معنی این نام توضیحی ندادم چون دوست دارم هر مخاطبی برداشت خودش را از این نام داشته باشد.

** پسوند شهر باران برای ویژه برنامه رمضانی از کجا آمد؟

-به این دلیل پسوند گذاشتیم که برند اختیاریه تقویت شود و اینکه اختیاریه محور همه برنامه‌سازی‌های ما باشد، اختیاریه را حفظ کردیم. اما پیش از ماه رمضان نام اختیاریه تالار گفت‌‌وگو را داشتیم و در ماه رمضان پسوند شهر باران را به هوای تلاقی با این ماه عزیز که به مثابه ماه رحمت الهی است و هم اینکه متناسب با ماه رمضان نیز هست.

** اما نام شهر باران قبل‌تر توسط گروه دیگری برای ویژه برنامه افطار انتخاب شده بود.

– ما تاکیدی روی نام شهر باران نداریم و برای ما مثل یک زیر تیتر و زیر شاخه است که زیر نام اختیاریه دیده می‌شود.

** تا به اینجای ماه رمضان از بازخوردهای مردم راضی بودید؟

– بله، خیلی خوب بوده. تا الان خیلی از برنامه‌هایمان بازخوردهای خوبی داشته است و بسیاری از مردم نیکوکار در صدد رفع مشکل خیلی از مهمان‌های برنامه ما برآمدند. مثلا برای اولین بار جذامی‌ها را به تهران آوردیم و اولین برنامه‌ای بود که بعد از سالها به حضور جزامی‌ها اختصاص پیدا کرده بود. کودکان چهار قلو هم یکی دیگر از برنامه‌هایی بود که مخاطبان با آن ارتباط خوبی گرفتند.

** به طور معمول چهره‌ها و به عبارتی سلبریتی‌ها از عمده‌ترین مهمان‌های برنامه‌های افطار هستند. شما در دعوت از مهمان‌هایتان چقدر به چهره‌ها فکر می‌کنید؟

– چهره‌ها تا حدی برایمان اهمیت دارند که بتوانیم بخشی از بار قصه را توسط آنها برای مردم همذات‌پنداری کنیم. برای مثال اگر زوج ناشنوایی را به برنامه دعوت کردیم، در کنار آن آریا عظیمی‌نژاد آهنگساز را آوردیم که تجربه ناشنوایی دارد. یا اگر جوانی که یک دست نداشت را آوردیم در کنارش ارشا اقدسی بدلکار را آوردیم. اینها را به تعبیری دل به دل دادن مردم می‌دانم و معتقدم یک جاهایی این موضوع به ما کمک می‌کند.

** معمولا دکور برنامه‌های ویژه افطار از فضای خاصی برخوردارند و حس و حال معنوی‌ را به مخاطب القا می‌کنند. دکور برنامه «اختیاریه» با زمینه‌ای از چوب قهوه‌ای، فضای بسته‌ای را برای مردم تداعی می‌کند.

– همیشه اصرار و ادعا دارم که زیبایی در سادگی است. در ماه رمضان می‌گویم دکور نباید زرق و برق داشته باشد و باید کلاسیک باشد و از هر آنچه در دکور جلب توجه می‌کند پرهیز می‌کنم.

برنامه «اختیاریه، شهر باران» به تهیه‌کنندگی و اجرای سیدمرتضی فاطمی و کارگردانی مصطفی امامی به مدت ۳۰ شب در ماه رمضان از شبکه پنج سیما پخش می‌شود.