کمتر کسی را می‌توان نام برد که هرمز شجاعی‌مهر را نشناسد. همان مجری برنامه «سیمای‌خانواده» که سالهاست نامش با این برنامه قدیمی گره خورده است. جالب است بدانید این مجری پیشکسوت، مجموعه «ساعت‌خوش» را هم در سابقه کاری‌اش دارد.

او سالهاست در رادیو و تلویزیون فعالیت می‌کند و جزو چهره‌های محبوب خانواده‌ها محسوب می‌شود. گرچه گاهی در فضای‌مجازی برخی کاربران با او شوخی می‌کنند‌ اما بدون حاشیه سعی‌کرده در مسیر خودش پیش برود. در گفت‌و‌گوی کوتاهی که با او درباره مقوله اجرای تلویزیونی داشتیم، به نکات مهمی اشاره کرد که می‌تواند برای علاقه‌مندان به اجرا و گویندگی‌ یا مجریان جوانی که هنوز اول این مسیر پر فراز‌و‌نشیب هستند، مفید و آموزنده باشد. پس اگر شما هم به اجرا و گویندگی علاقه دارید می‌توانید در این گپ‌و‌گفت همراهی‌مان کنید.

این روزها به تعداد مجری‌های جوان و تازه‌نفس در تلویزیون اضافه شده است. قطعا شما هم فرصت می‌کنید اجرای همکاران‌تان را ببینید و درباره آن نظر بدهید و صحبت کنید. مقوله اجرا در تلویزیون را به‌خصوص با ورود جوان‌ها به این عرصه چطور ارزیابی می‌کنید و چقدر جای کار دارد تا جوان‌ها به امثال شما برسند؟

نوآوری کار خوبی است و جوان‌ها باید در هر شغل و حرفه و صنعتی ورود پیدا کنند اما ابتدا باید بدانند که برای اجرا و گویندگی دانش آن کار را بیاموزند و یاد بگیرند و همیشه در حال یادگیری باشند که متاسفانه درحال‌حاضر این اتفاق نمی‌افتد. من خیلی از مجری‌های جوانی را که می‌بینم، احساس می‌کنم نه کلاس رفته‌اند و نه سابقه‌ای دارند و نه تجربه‌ای کسب کرده‌اند و نه دانشی در این زمینه دارند؛ البته در این میان عده‌ای هم هستند که در کارشان عالی و درجه‌یک هستند اما عموما این‌گونه نیستند. به هر حال تلویزیون یک رسانه‌ملی با میلیون‌ها مخاطب است و باید این موضوع را در نظر داشت که نمی‌توان از این تریبون هر چیزی گفت و باید با دانش حرف زد.

به نظر شما که سال‌هاست در این عرصه تجربه دارید و فراز‌و‌نشیب این کار را طی کرده‌اید، یک مجری چه ملاک‌هایی باید داشته باشد تا بتواند در کارش موفق شود؟

این کار در وهله‌اول نیازمند علم و دانش فراوان است. بعد از آن مجری باید با ادبیات کشورش به‌خوبی آشنا باشد و همچنین جامعه‌اش را بشناسد. شناخت جامعه و مردم برای یک مجری خیلی مهم است.

ضمن اینکه باید درست حرف‌زدن را بلد باشد‌ اما متاسفانه ملاک و معیارهای امروزی به‌گونه‌ای دیگر‌شده و به‌همین‌دلیل کسانی را می‌بینیم و حرف‌هایی را می‌شنویم که خیلی جذاب نیستند و این را مخاطب امروز متوجه می‌شود.

آن هم در شرایطی که مخاطب امروز خیلی هوشمند است و با مخاطب دهه‌۶۰ خیلی تفاوت دارد.

دقیقا. مخاطب ما به‌قدری هوشمند است که همه‌چیز را می‌فهمد و خیلی زود ارتباط را قطع می‌کند. حالا می‌خواهد آن برنامه در تلویزیون باشد یا رادیو‌ چون مخاطب امروز بسیار باهوش‌تر از مخاطب سال‌های قبل است.

من در برخورد با مردم این نکته مهم را متوجه می‌شوم‌ چون مردم به ما لطف دارند و در برخوردی که با هم داریم، خیلی از حرف‌ها، نظرات، انتقادات و پیشنهادات‌شان را به من انعکاس می‌دهند.

با توجه به دانش و مطالعه‌ای که از آن نام بردید و جزو ضروریات کار اجراست، به‌عنوان یک مجری با‌سابقه چقدر در روز را به مطالعه اختصاص می‌دهید تا همیشه اطلاعات‌تان به‌روز باشد و از نسل‌جوان عقب نمانید؟ آن هم با مخاطب هوشمندی که دسترسی به رسانه‌های گسترده‌ای دارد و به‌راحتی نمی‌توان او را میخکوب یک برنامه کرد؟

مطالعه و داشتن اطلاعات به‌روز یکی از اساسی‌ترین فاکتورهایی است که یک مجری باید داشته باشد. مجری تازه‌کار و قدیمی هم ندارد. همه مجری‌ها در طول کار باید مطالعه و دانش خود را به‌روز کنند. به‌عنوان مثال من وقتی می‌خواهم موضوعی را با پسرم که ۷ساله است مطرح کنم، چند روز راجع به آن موضوع مطالعه‌کرده و درباره آن موضوع اشراف پیدا می‌کنم و بعد در آن‌باره صحبت می‌کنم.

حالا تصور کنید قرار باشد برای یک ملت بخواهید صحبت کنید باید مدام در حال مطالعه باشید و اطلاعات‌تان را به‌روز کنید. به تعبیری می‌توانم بگویم باید برجسته‌ترین آدم در آن زمینه باشید که بتوانید حرف بزنید‌ اما معمولا این اتفاق نمی‌افتد و مطالعه برخی مجری‌ها خیلی کم و دانش گوینده‌های ما بسیار اندک است؛ به‌خصوص گوینده‌های جوانی که به‌تازگی وارد این عرصه شده‌اند. این را می‌توان از نحوه اجرایشان به‌راحتی متوجه شد. مخاطبان هم این را می‌فهمند.

یکی از راهکارهایی که در این زمینه به ذهن‌تان می‌رسد را می‌توانید برای مجری‌های جوان و علاقه‌مندان به این حرفه بیان کنید؟

من همیشه گفته‌ام خانواده‌تان را در خانه کنار هم جمع کرده و برایشان صحبت کنید. اگر به‌قدری جذابیت داشتید که آنها از صحبت‌های شما خسته نشدند، می‌توانید این کار را ادامه بدهید. اطمینان دارم اگر ۹۰درصد گوینده‌های جوان این کار را انجام بدهند، سر ۱۰‌دقیقه بقیه را خسته می‌کنند و این جمله را خواهند شنید که باشه کافیه دیگه!

نکته مهم دیگر اینکه مجری باید اطلاعات عمومی‌اش در هر زمینه‌ای به‌روز باشد‌ یا حتی می‌تواند صاحبنظر باشد و برای صاحبنظرشدن هم باید همیشه در حال خواندن و مطالعه باشی چون مطالعه‌کردن، جویباری همیشه روان است و همیشه باید باشد و هیچ‌وقت نمی‌توان سیراب شد. من به‌شخصه روزی لااقل ۲۰‌صفحه کتاب یا شعری که مورد علاقه‌ام است، می‌خوانم.

پیشنهاد شما برای یک اجرای موفق چیست؟ چون برخی از مجری‌های جوان خوش‌پوشی و مرتب‌بودن را ملاک اصلی اجرای تلویزیونی می‌دانند و نکاتی که شما ذکر کردید چندان در اولویت‌شان نیست؟

یکی از مهم‌ترین نکاتی که‌ همواره به دوستانی که به اجرا و گویندگی علاقه دارند‌ یا مجری هستند، تاکید می‌کنم این است که در کنار اینکه باید سواد‌رسانه‌ای، صدای‌خوب و چهره قابل‌قبول و خوش‌پوش و مرتب داشته باشید، باید شخصیت گویندگی داشته باشید و این خیلی مهم است.

منظورتان از شخصیت گویندگی چیست؟

شخصیت گویندگی مجموعه‌ای از همه نکاتی است که بیان کردم؛ البته که خوش‌پوشی و خوش‌چهره‌بودن ملاک خوبی برای یک مجری است‌ اما نباید ملاک اصلی او باشد. سواد و دانش و اطلاعات به‌روز مهم‌ترین ملاک مجری است. داشتن شخصیت گویندگی از هر چیزی برای مجری مهم‌تر است و باعث موفقیت گوینده و مجری می‌شود.

رادیو و تلویزیون هم فرقی ندارد که بگوییم صدا مهم‌تر است یا تصویر. مجری‌ یا گوینده رادیو وقتی شروع به صحبت می‌کند، اگر همه تشنه شنیدن حرف‌هایش باشند‌ در کارش موفق است‌ چون حرف‌تازه‌ای برای گفتن دارد و شنونده و بیننده را مشتاق کند‌ اما اگر نتواند حرف‌تازه‌ای بزند و ارتباط لازم را با بیننده یا شنونده بگیرد، قافیه را باخته است.

من سالها پیش جمله‌ای گفتم که به‌نظرم خیلی برای جوان‌ها کاربردی است؛ این که مجری و گوینده خوب اقیانوسی است به عمق ۱۰سانت، یعنی همه چیز را باید بداند هر چند سطحی باشد؛ بنابراین راجع به همه‌چیز باید اطلاعات داشته باشد، جامعه و مردمش را بشناسد و با ادبیات کشورش و مسائل مردم آشنا باشد.

برآیند همه اینها می‌شود همان شخصیت گویندگی که گفتم. یعنی اگر مجری برنامه‌های سیاسی است فکر نکند که فقط باید درباره سیاست دانش و شناخت داشته‌ یا اگر مجری اقتصادی است روی اقتصاد تسلط داشته باشد بلکه یاید در هر حوزه‌ای اطلاعات داشته باشد تا در مواقع لزوم از آن استفاده کند.