شبکه رادیویی تهران با فرارسیدن ماه مبارک رمضان، تلاوت قرآن کریم با صدای اساتید برجسته را در جدول پخش خود قرار داده است. در این ماه تلاوت ترتیل قرآن کریم به صورت روزانه در دو نوبت توسط دو قاری از رادیو تهران پخش خواهد شد. نوای استاد عباس امام جمعه هر بامداد از ساعت ۲:۳۰ تا ۳:۳۰ تقدیم حضور روزه داران می شود.
همچنین هر روز از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۶:۳۰ تلاوت ترتیل یک جزء از قرآن کریم با صدای محمدصدیق منشاوی قاری ممتاز مصری به سمع شنوندگان خواهد رسید.

ویژه برنامه های ماه مبارک رمضان از شبکه رادیویی تهران را روی موج اف.ام ردیف ۹۴ مگاهرتز بشنوید.

ترتیل قرآن چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

ترتیل از ریشه «رتل» به معنای منظم و مرتب بودن است.[۱]ترتیل در کلام ،ترکیب نیکوی کلمات و چینش زیبای آن است و ترتیل در گفتار آن است که سخن را روان و آراسته و بدون تکلف و شتاب ادا کنند، به طوری که حروف و کلمات در آن واضح و آشکار گردد. این تعبیر را در آداب تلاوت قرآن بکار می برند. این ماده ۴ بار در قرآن و در دو آیه بکار رفته است. یکبار در آیه ۳۲ سوره فرقان و دیگری در آیه ۴ سوره مزمل آمده است. ترتیل در آیه نخست به معنای نزول تدریجی و پی در پی قرآن است که با وجود تدریجی بودن نزول آن ، آیات و سوره هایش هماهنگ و دارای یک هدف اند.
در آیه دوم خداوند به پیامبر(ص) و مومنان دستور می دهد قرآن را با ترتیل بخوانند. مفسران منظور از ترتیل را در این آیه قرائت شمرده که همراه با آشکار کردن حروف و کلمات بدون زیاده روی و اشباع حرکات خوانده می شود. تلاوت قرآن باید طبق نظم کلمات و چینش جملات و ترتیب آیات بدون پس و پیش ، هویدا و گشاده خواندن ، تأنی و مکث در قرائت و نهایت دقت در ادای حروف و حرکات و چینش نیکوی کلمات ،ادا کردن حروف و رعایت وقف ها، تلاوت با صدای نیکو و حزین، پیوسته و شمرده خواندن بدون شتاب و کشش شبیه به غنا باشد؛ یعنی به گونه ای تلاوت شود که حروف پشت سر هم و جدای از هم به گوش برسد.[۲]
بعضی در معنای ترتیل، افزون بر توجه به جنبه های ظاهری و الفاظ ،تدبر در محتوا و معانی آیات را نیز دخیل دانسته و آنرا به آشکار و شمرده خواندن همراه با تدبر در معانی آیات تفسیر کرده اند.[۳] شاید فخر رازی با توجه به همین نکته می گوید: مقصود از ترتیل و قرائت «حضور قلب و کمال معرفت» است.
امیرمومنان(ع) ترتیل را شمرده خواندن قرآن و تدبر در معانی آن، رعایت وقف ها و آشکار کردن حروف یا نیکو ادا کردن حروف و شناخت وقف ها تفسیر کرده اند.
امام صادق (ع) فرمودند: قرآن با شتاب و سرعت خوانده نمی شود، بلکه با تأنی و آرامش قرائت می شود و زمانی که به آیه ای رسیدی که در آن یادی از بهشت است، نزد آن تامل کن و آنرا از خدا بخواه و هنگامی که به آیه ای رسیدی که در آن از آتش جهنم سخن رفته ، نزد آن درنگ کن و از آن به خدا پناه ببر.[۴]
در روایات آمده است که پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم(ع) قرآن را با صدای بسیار زیبا تلاوت می کردند. نقل شده است که امام سجاد و امام باقر(ع) خوش صداترین مردم در تلاوت قرآن بوده اند، طوری که رهگذران و سقاها می ایستادند تا قرائت ایشان را بشنوند.
تلاوت قرآن سه مرتبه دارد:
۱.تحقیق: عبارت است از قرائت قرآن با نهایت تأنی و رعایت همه قواعد تجوید که به نوآموزان سفارش شده است.
۲.تحدیر: به معنای درست خواندن قرآن با حداکثر سرعت و رعایت قواعد تجوید.
۳.تدویر: که از جهت سرعت نه به کندی تحقیق است و نه به تندی تحدیر.
در این تقسیم بندی ترتیل مفهوم جامعی است که در همه مراتب سه گانه تلاوت وجود دارد، زیرا ترتیل معیار صحیح خواندن قرآن است. [۵]

پی نوشت:
[۱]. لسان العرب، ابن منظور، دار صادر، بیروت،۱۴۱۴ق، ج‏۱۱، ص: ۲۶۵؛ مفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، دارالعلم الدار الشامیة، بیروت،۱۴۱۲، ص۳۴۱
[۲]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن،انتشارات ناصر خسرو، تهران، ۱۳۷۲، ج۱۰ ،ص ۵۶۹
[۳].الجامع لأحکام القرآن، قرطبی، انتشارات ناصر خسرو،تهران، ۱۳۶۴، ج‏۲۰، ص: ۳۷
[۴]مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰،ص۵۶۹
[۵].دائره المعارف قرآن کریم، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، بوستان کتاب، قم، ج۷، ص۴۱۴-۴۱۰